TS. Nguyễn Văn Thân – Chủ tịch Vinasme: Thuế suất ưu đãi 15-17% chưa thực sự hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ

TS. Nguyễn Văn Thân – Chủ tịch Vinasme: “Cộng đồng doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ hiện mong mỏi nhận được chính sách ưu đãi mạnh mẽ hơn, vì họ là động lực tạo việc làm và thu nhập, đặc biệt cho lao động phi chính thức và người lao động không có chứng chỉ, góp phần quan trọng vào an sinh xã hội”

Ý kiến về Dự thảo Luật thuế Thu nhập doanh nghiệp trình Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp thứ tám, Quốc hội khóa XV, TS. Nguyễn Văn Thân – Chủ tịch Vinasme cho rằng đề xuất áp thuế suất 15% cho doanh nghiệp siêu nhỏ và 17% cho doanh nghiệp nhỏ chưa thực sự hấp dẫn.

Từ năm 2013, các doanh nghiệp nhỏ đã được hưởng thuế suất thu nhập doanh nghiệp (TNDN) ưu đãi là 20%, thấp hơn mức thuế suất phổ thông khi đó là 22%. Tuy nhiên, từ năm 2016, mức thuế suất phổ thông giảm xuống còn 20%, khiến doanh nghiệp nhỏ phải đóng thuế ngang bằng các tập đoàn lớn. Dù thuế suất phổ thông của Việt Nam không cao so với các nước trong khu vực, nhưng chính sách ưu đãi cho doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ dường như chưa đạt hiệu quả mong muốn.

Luật Hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ có hiệu lực từ 2018 quy định áp dụng mức thuế TNDN thấp hơn mức thông thường cho doanh nghiệp nhỏ và vừa. Tuy nhiên, với mức thuế suất phổ thông 20% từ năm 2016, các doanh nghiệp vừa, nhỏ và siêu nhỏ không còn được ưu đãi thực sự.

Trong Dự thảo Luật thuế TNDN sửa đổi lần này, dự kiến đưa ra 2 mức thuế ưu đãi: 15% cho doanh nghiệp siêu nhỏ có tổng doanh thu không quá 3 tỷ đồng/năm và 17% cho doanh nghiệp nhỏ có doanh thu từ trên 3 tỷ đồng đến 50 tỷ đồng/năm, không áp dụng cho các công ty con hoặc công ty liên kết của tập đoàn lớn.

Ông Thân cho rằng để có thể quyết định mức thuế ưu đãi phù hợp, Ban Soạn thảo cần cung cấp các đánh giá cụ thể về tác động của các mức thuế này, như số lượng doanh nghiệp sẽ được hưởng ưu đãi, mức độ tiết giảm ngân sách, khả năng thành lập doanh nghiệp mới và việc làm tạo ra. Chỉ khi đó, Quốc hội mới có đủ cơ sở để xem xét mức thuế nào phù hợp và có tính khả thi cao.

Theo ông Nguyễn Văn Thân, mức thuế suất 15% cho doanh nghiệp siêu nhỏ và 17% cho doanh nghiệp nhỏ theo đề xuất của Bộ Tài chính chỉ mang tính động viên, chưa thực sự hỗ trợ và thúc đẩy phát triển khu vực này. Ông Thân cho biết, khi so sánh với các nước trong khu vực, mức ưu đãi của Việt Nam vẫn chưa đủ hấp dẫn. Chẳng hạn, Trung Quốc áp dụng mức thuế suất TNDN phổ thông là 25%, trong khi doanh nghiệp nhỏ chỉ phải chịu 20%, giảm 5 điểm phần trăm. Ở Việt Nam, doanh nghiệp nhỏ chỉ được giảm 3 điểm phần trăm so với thuế suất phổ thông 20%.

Cộng đồng doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ hiện mong mỏi nhận được chính sách ưu đãi mạnh mẽ hơn, vì họ là động lực tạo việc làm và thu nhập, đặc biệt cho lao động phi chính thức và người lao động không có chứng chỉ, góp phần quan trọng vào an sinh xã hội. Do đó, chính sách thuế không chỉ nên dừng ở mức khuyến khích mà cần có các ưu đãi thực chất, bao gồm việc giảm thuế sâu hơn.

Mặc dù Luật Hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ đặt ra mục tiêu khuyến khích hộ kinh doanh chuyển đổi thành doanh nghiệp, nhưng gần 7 năm qua, kết quả chưa đạt như kỳ vọng. Nhiều hộ gia đình và cá nhân vẫn lựa chọn kinh doanh hộ gia đình vì được nộp thuế khoán thấp hơn. Cụ thể, các mức thuế khoán hiện tại lần lượt là 1,5% doanh thu cho hoạt động phân phối, cung cấp hàng hóa; 7% cho dịch vụ, xây dựng không bao thầu nguyên vật liệu; 4,5% cho sản xuất, vận tải, dịch vụ có bao thầu nguyên vật liệu và 3% cho dịch vụ khác.

“Tôi cho rằng, nếu đưa ra mức thuế suất ưu đãi thực sự hấp dẫn, sẽ có hàng loạt hộ gia đình, cá nhân kinh doanh thành lập doanh nghiệp vì mức thuế ưu đãi thấp hơn thuế khoán.

Doanh thu cao không đồng nghĩa với việc doanh nghiệp có lợi nhuận lớn. Trong bối cảnh “trăm người mua vạn người bán”, để bán được hàng, cung cấp được dịch vụ, phải giảm giá, ưu đãi, hậu mãi, khuyến mại, quảng cáo, tiếp thị… cho khách hàng, nên doanh thu không phản ánh hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp.

Vì vậy, theo tôi, thay vì đánh thuế dựa vào doanh thu, nên căn cứ vào thu nhập chịu thuế (doanh thu trừ chi phí hợp lý, hợp lệ). Nhiều nước cũng ưu đãi thuế dựa vào thu nhập chịu thuế, có thể áp một mức thuế suất hoặc áp thuế lũy tiến”, ông Thân nhấn mạnh.