Việt Nam có thể đón cơ hội vươn lên trong ngành công nghiệp bán dẫn

Cơ hội lớn, thách thức cũng không kém

Theo phát biểu của đại biểu Trịnh Thị Tú Anh, đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Lâm Đồng trong phiên thảo luận về tình hình kinh tế xã hội vào chiều ngày 4/11/2024, Việt Nam hiện đang đứng trước một ngã rẽ quan trọng trong việc phát triển ngành công nghiệp bán dẫn. Dù Việt Nam sở hữu nhiều lợi thế và cơ hội lớn để gia nhập chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu, song những thách thức cũng không hề nhỏ. Các yếu tố như phát triển công nghệ sản xuất chip, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, cũng như việc xây dựng một hệ sinh thái công nghiệp bền vững đang là những vấn đề trọng yếu cần được giải quyết.

Đại biểu Trịnh Thị Tú Anh – Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Lâm Đồng cho rằng, Việt Nam hiện đang đứng trước một ngã rẽ quan trọng trong việc phát triển ngành công nghiệp bán dẫn (Ảnh: Quochoi.vn)

Theo đại biểu Trịnh Tú Anh, ngành công nghiệp bán dẫn toàn cầu đang trải qua một quá trình chuyển mình mạnh mẽ và Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành một phần của sự chuyển biến này. Các quốc gia và tập đoàn lớn trên thế giới, như Mỹ, Trung Quốc, Hàn Quốc và Nhật Bản, đang gia tăng mạnh mẽ đầu tư vào nghiên cứu và phát triển (R&D), nhắm đến mục tiêu giữ vững và nâng cao vị thế trong chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu. Những nước này không chỉ sở hữu công nghệ sản xuất tiên tiến mà còn có nguồn nhân lực chất lượng cao và cơ sở hạ tầng mạnh mẽ, tạo ra những lợi thế cạnh tranh vượt trội.

Trong khi đó, Việt Nam lại có những tiềm năng lớn về nhân lực trẻ, tài nguyên thiên nhiên phong phú, và chính sách mở cửa, thu hút đầu tư nước ngoài. Đặc biệt, với vị trí chiến lược tại khu vực Đông Nam Á, Việt Nam có thể dễ dàng kết nối với các thị trường lớn và trở thành một trong những điểm đến lý tưởng cho ngành bán dẫn toàn cầu. Tuy nhiên, để biến những tiềm năng này thành hiện thực, Việt Nam cần phải đối mặt và vượt qua các thách thức lớn đang tồn tại.

Một trong những thách thức lớn nhất mà Việt Nam đang đối diện chính là việc phát triển công nghệ sản xuất chip. Ngành bán dẫn đòi hỏi sự đổi mới công nghệ không ngừng, từ việc thiết kế các vi mạch cho đến quy trình sản xuất chip với độ tinh vi và hiệu suất cao. Mặc dù Việt Nam đã đạt được những bước tiến nhất định trong lĩnh vực thiết kế vi mạch, nhưng các công nghệ sản xuất chip, đặc biệt là các chip công nghệ cao như chip 5nm hoặc 3nm, vẫn còn là một thách thức rất lớn.

Để đạt được sự đột phá trong lĩnh vực này, Việt Nam cần đầu tư mạnh mẽ vào nghiên cứu và phát triển các công nghệ sản xuất chip tiên tiến, đồng thời khuyến khích các doanh nghiệp trong nước hợp tác với các tập đoàn lớn trên thế giới để học hỏi và chuyển giao công nghệ. Việc phát triển công nghệ sản xuất chip nội địa không chỉ giúp giảm bớt sự phụ thuộc vào các nước sản xuất chip lớn mà còn tạo ra giá trị gia tăng và nâng cao vị thế của Việt Nam trong chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu.

Việt Nam có thể đón cơ hội vươn lên trong ngành công nghiệp bán dẫn (Ảnh: Internet).

Thực trạng ngành công nghiệp bán dẫn Việt Nam

Hiện nay, Việt Nam chủ yếu tham gia vào công đoạn thiết kế vi mạch bán dẫn, nhưng lại thiếu hụt trong các công đoạn quan trọng khác như sản xuất, đóng gói và thử nghiệm – những công đoạn có giá trị gia tăng cao hơn. Việt Nam hiện còn yếu trong việc sản xuất chip công nghệ cao, đặc biệt là các công nghệ chế tạo chip với kích thước siêu nhỏ, hiệu năng cao và độ tinh khiết vượt trội. Điều này khiến Việt Nam khó có thể cạnh tranh trực tiếp với các quốc gia có nền công nghiệp bán dẫn phát triển như Hàn Quốc, Đài Loan, hoặc Mỹ.

Một trong những yếu tố quan trọng khiến Việt Nam gặp khó khăn trong việc phát triển ngành bán dẫn là nguồn nhân lực. Theo đại biểu Trịnh Thị Tú Anh, nhu cầu nhân lực cho ngành công nghiệp bán dẫn lên tới khoảng 10.000 kỹ sư mỗi năm, trong khi hiện nay Việt Nam chỉ đáp ứng được khoảng 20% nhu cầu này. Các trường đại học, cao đẳng hiện tại chưa được trang bị đầy đủ cơ sở vật chất, thiết bị hiện đại và chương trình giảng dạy cũng chưa bắt kịp với các tiến bộ mới nhất trong công nghệ bán dẫn.

Để giải quyết các vấn đề này, Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1018/QĐ-TTg về chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Đây là một bước đi quan trọng giúp Việt Nam từng bước gia nhập chuỗi cung ứng toàn cầu về bán dẫn. Theo đó, Chính phủ đặt mục tiêu tạo ra môi trường thuận lợi để phát triển các công nghệ tiên tiến trong ngành bán dẫn, đồng thời xây dựng và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, tạo điều kiện thuận lợi để thu hút các nhà đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực này.

Mặc dù Chính phủ đã có chiến lược rõ ràng, nhưng để biến tiềm năng thành hiện thực, các doanh nghiệp và cơ quan quản lý cần nỗ lực hơn nữa trong việc phát triển các mảng sản xuất, đóng gói và thử nghiệm chip. Việt Nam cần ưu tiên phát triển công nghệ sản xuất chip tiên tiến, trong đó chú trọng vào việc sản xuất vật liệu bán dẫn có độ tinh khiết cao và nâng cao hiệu suất của chip, đầu tư vào phần mềm thiết kế IDA (Integrated Design Automation) để cải thiện năng suất và độ chính xác trong thiết kế vi mạch bán dẫn.

Đào tạo nhân lực yếu tố quyết định thành công

Đại biểu Đào Chí Nghĩa, đoàn Đại biểu Quốc hội TP. Cần Thơ, cho rằng, một trong những yếu tố quan trọng quyết định sự thành công của ngành công nghiệp bán dẫn Việt Nam là đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao. Chính phủ đã đặt mục tiêu đào tạo ít nhất 50.000 nhân lực có trình độ từ đại học trở lên cho ngành bán dẫn đến năm 2030, nhưng con số này vẫn chưa đủ đáp ứng yêu cầu của ngành.

Các trường đại học, cao đẳng chưa có đủ năng lực và cơ sở vật chất để đào tạo các chuyên gia trong lĩnh vực bán dẫn. Bên cạnh đó, các chương trình đào tạo hiện tại vẫn chưa được cập nhật với các tiến bộ mới nhất của công nghệ bán dẫn. Điều này dẫn đến tình trạng chất lượng đào tạo chưa đồng đều, và sinh viên tốt nghiệp chưa đáp ứng được yêu cầu thực tế của các doanh nghiệp trong ngành.

Đại biểu Đào Chí Nghĩa – Đoàn Đại biểu Quốc hội TP. Cần Thơ, cho rằng một trong những yếu tố quan trọng quyết định sự thành công của ngành công nghiệp bán dẫn Việt Nam là đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao (Ảnh: Quochoi.vn).

Để giải quyết vấn đề này, Chính phủ cần có chính sách đột phá trong việc xây dựng các chương trình đào tạo chuyên sâu về công nghiệp bán dẫn, đặc biệt là các khóa học về thiết kế vi mạch bán dẫn, vật liệu bán dẫn và sản xuất chip. Đồng thời, cần tăng cường hợp tác giữa các trường đại học, viện nghiên cứu và doanh nghiệp để tạo ra một hệ sinh thái đổi mới sáng tạo mạnh mẽ, giúp tạo ra những ý tưởng công nghệ mới và phát triển các sản phẩm có giá trị gia tăng cao.

Đại biểu Nguyễn Duy Minh, đoàn Đại biểu Quốc hội TP. Đà Nẵng, đề xuất Chính phủ cần có các chính sách ưu đãi về thuế và khuyến khích các doanh nghiệp khởi nghiệp trong lĩnh vực vi mạch bán dẫn. Các chính sách này cần tạo ra một môi trường thuận lợi để thúc đẩy sự đổi mới sáng tạo và hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ và vừa trong việc nghiên cứu và phát triển công nghệ.

Bên cạnh việc phát triển nguồn nhân lực và công nghệ, một yếu tố quan trọng không thể thiếu đối với ngành bán dẫn là cung cấp nguồn năng lượng ổn định và bền vững. Ngành bán dẫn đòi hỏi một nguồn điện ổn định, không chỉ về mặt số lượng mà còn về chất lượng, với khả năng cung cấp điện liên tục và đảm bảo các tiêu chuẩn kỹ thuật cao.

Đặc biệt, trong bối cảnh biến đổi khí hậu và xu hướng phát triển kinh tế xanh, việc sử dụng năng lượng tái tạo trở thành yêu cầu bắt buộc đối với các nhà đầu tư. Nếu Việt Nam không đáp ứng được nhu cầu về năng lượng sạch và bền vững, khả năng cạnh tranh trong ngành bán dẫn sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Chính phủ cần đẩy mạnh đầu tư vào các dự án năng lượng tái tạo, đặc biệt là năng lượng mặt trời và gió, đồng thời đảm bảo sự phát triển ổn định của các nguồn năng lượng nền như nhiệt điện, khí đốt và điện hạt nhân. Các dự án năng lượng này không chỉ giúp cung cấp nguồn điện ổn định cho ngành công nghiệp bán dẫn mà còn hỗ trợ Việt Nam trong việc giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu và hướng đến mục tiêu phát triển bền vững.

Ngành công nghiệp bán dẫn đang mở ra một cơ hội lớn cho Việt Nam để vươn lên thành một trong những trung tâm công nghiệp cao cấp của thế giới. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu này, Việt Nam cần phải đối mặt và vượt qua nhiều thách thức lớn về công nghệ, nhân lực và năng lượng. Chính phủ cần tiếp tục hoàn thiện các chính sách và chiến lược phát triển ngành bán dẫn, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp và các cơ sở đào tạo phát triển.

Với sự đầu tư mạnh mẽ vào công nghệ, nguồn nhân lực và cơ sở hạ tầng, Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành một điểm đến lý tưởng trong chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu, đóng góp vào sự phát triển của ngành công nghiệp này, không chỉ ở khu vực Đông Nam Á mà trên toàn thế giới.